روایت: اهمیت مذاکره علمی و تمرین ولایت
عَبْدِالْوَاحِدِ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عُبْدُوسٍ عَنْ عَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ قُتَیْبَةَ عَنْ حَمْدَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَبْدِالسَّلَامِ الْهَرَوِیِّ عَنِ الرِّضَا علیهالسلام قَالَ: رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَحْیَا أَمْرَنَا. قُلْتُ: کَیْفَ یُحْیِی أَمْرَکُمْ؟ قَالَ: یَتَعَلَّمُ عُلُومَنَا وَ یُعَلِّمُهَا النَّاسَ، فَإِنَّ النَّاسَ لَوْ عَلِمُوا مَحَاسِنَ کَلَامِنَا لَاتَّبَعُونَا.
امام رضا علیهالسلام: خدا رحمت کند بندهای را که امر ما را زنده میسازد؛ گفتم: امر شما چگونه زنده میشود؟ فرمود: علوم ما را فرا گیرد و آنها را به دیگران بیاموزد، زیرا مردم اگر زیباییهای کلام ما را بدانند از ما پیروی خواهند نمود.
بحارالانوار، ج۲، ص۳۰
قَالَ رَسُولُاَلله صَلَّی اَلله عَلَيْهِ وَ آلِهِ: مَنْ زَارَ عَالِماً فَكَأَنَّمَا زَارَنِي، وَ مَنْ صَافَحَ عَالِماً فَكَأَنَّمَا صَافَحَنِي، وَ مَنْ جَالَسَ عَالِماً فَكَأَنَّمَا جَالَسَنِي، وَ مَنْ جَالَسَنِي فِي الدُّنْيَا أُجْلِسُهُ مَعِي يَوْمَ القِيَامَةِ، فَإِذَا جَاءَ المَوْتُ يَطْلُبُ صَاحِبَ العِلْمِ وَ هُوَ يَطْلُبُ العِلْمَ مَاتَ شَهِيداً، وَ مَنْ أَرَادَ رِضَائِي فَلْيُكْرِمْ صَدِيقِي. قَالُوا: يَا رَسُولَ اَلله! مَنْ صَدِيقُكَ؟ قَالَ: صَدِيقِي طَالِبُ العِلْمِ وَ هُوَ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنَ المَلاَئِكَةِ، وَ مَنْ أَكْرَمَهُ فَقَدْ أَكْرَمَنِي وَ مَنْ أَكْرَمَنِي فَقَدْ أَكْرَمَ اَلله وَ مَنْ أَكْرَمَ اَلله فَلَهُ الجَنَّةُ. فَإِنَّهُ لَيْسَ شَيْءٌ أَحَبَّ إِلَی اَلله عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ هَذَا العِلْمِ، وَ مَذَاكِرَةُ العِلْمِ سَاعَةً أَحَبُّ إِلَی اَلله عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ عِبَادَةِ عَشَرَةِ أَلْفِ سَنَةٍ، وَ طُوبَی لِطَالِبِ العِلْمِ يَوْمَ القِيَامَةِ.
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هرکس عالمی را زیارت کند گویا مرا زیارت نموده، و هرکس با عالمی مصافحه کند گویا با من مصافحه نموده، و هرکس نزد عالمی نشیند گویا نزد من نشسته، و هرکس در دنیا با من بنشیند، همنشین او در قیامت خواهم بود. اگر مرگ طالب علم فرا رسد در حالی که او در حال طلب علم است، شهید از دنیا رفته است. و هرکس خواهان رضایت من است، دوستم را گرامی بدارد. پرسیدند: دوست شما کیست؟ فرمود: دوست من طالب علم است و او نزد من از ملائکه محبوبتر است و کسی که او را گرامی دارد، مرا گرامی داشته و هرکس مرا گرامی دارد، خدا را گرامی داشته و هرکس خدا را گرامی دارد، بهشت جایگاه اوست. همانا هیچ چیز نزد خدای عزوجل محبوبتر از این علم [ولایت] نیست و یک ساعت مذاکره علم نزد خداوند عزوجل محبوبتر از ده هزار سال عبادت است و خوشا به حال طالب علم در روز قیامت.
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۱۷، ص۳۰۰
عَلِيِّ بْنِ أَبِيطَالِبٍ عَلَيْهِالسَّلاَمُ قَالَ: بَيْنَمَا أَنَا جَالِسٌ فِي مَسْجِدِ النَّبِيِّ صَلَّی الله عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِذْ دَخَلَ أَبُوذَرٍّ، فَقَالَ: يَا رَسُولَاَلله! جَنَازَةُ العَابِدِ أَحَبُّ إِلَيْكَ أَمْ مَجْلِسُ العَالِمِ؟ فَقَالَ رَسُولُاَلله صَلَّی اَلله عَلَيْهِ وَ آلِهِ: يَا أَبَاذَرٍّ! الجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ العَالِمِ أَحَبُّ إِلَی اَلله مِنْ أَلْفِ جَنَازَةٍ مِنْ جَنَازَةِ الشُّهَدَاءِ، وَ الجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ العِلْمِ أَحَبُّ إِلَی اَلله مِنْ قِيَامِ أَلْفِ لَيْلَةٍ يُصَلَّی فِي كُلِّ لَيْلَةٍ أَلْفُ رَكْعَةٍ، وَ الجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ العِلْمِ أَحَبُّ إِلَی اَلله مِنْ أَلْفِ غَزْوَةٍ وَ قِرَاءَةِ القُرْآنِ كُلِّهِ، قَالَ: يَا رَسُولَاَلله! مُذَاكَرَةُ العِلْمِ خَيْرٌ مِنْ قِرَاءَةِ القُرْآنِ كُلِّهِ؟ فَقَالَ رَسُولُاَلله صَلَّی اَلله عَلَيْهِ وَ آلِهِ: يَا أَبَاذَرٍّ! الجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ العِلْمِ أَحَبُّ إِلَيَّ مِنْ قِرَاءَةِ القُرْآنِ كُلِّهِ اِثْنَيْ عَشَرَ أَلْفَ مَرَّةٍ. عَلَيْكُمْ بِمُذَاكَرَةِ العِلْمِ، فَإِنَّ بِالْعِلْمِ تَعْرِفُونَ الحَلاَلَ مِنَ الحَرَامِ، وَ مَنْ خَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ لِيَلْتَمِسَ بَاباً مِنَ العِلْمِ كَتَبَ اَلله عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ بِكُلِّ قَدَمٍ ثَوَابَ نَبِيٍّ مِنَ الأَنْبِيَاءِ وَ أَعْطَاهُ اَلله بِكُلِّ حَرْفٍ يَسْتَمِعُ أَوْ يَكْتُبُ مَدِينَةً فِي الجَنَّةِ، وَ طَالِبُ العِلْمِ أَحَبَّهُ اَلله وَ أَحَبَّهُ المَلاَئِكَةُ وَ أَحَبَّهُ النَّبِيُّونَ، وَ لاَ يُحِبُّ العِلْمَ إِلَّا السَّعِيدُ، وَ طُوبَی لِطَالِبِ العِلْمِ يَوْمَ القِيَامَةِ. يَا أَبَاذَرٍّ! وَ الجُلُوسُ سَاعَةً عِنْدَ مُذَاكَرَةِ العِلْمِ خَيْرٌ لَكَ مِنْ عِبَادَةِ سَنَةٍ صِيَامٍ نَهَارُهَا وَ قِيَامٍ لَيْلُهَا، وَ النَّظَرُ إِلَی وَجْهِ العَالِمِ خَيْرٌ لَكَ مِنْ عِتْقِ أَلْفِ رَقَبَةٍ، وَ مَنْ خَرَجَ مِنْ بَيْتِهِ لِيَلْتَمِسَ بَاباً مِنَ العِلْمِ كَتَبَ اَلله لَهُ بِكُلِّ قَدَمٍ ثَوَابَ أَلْفِ شَهِيدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ، وَ طَالِبُ العِلْمِ حَبِيبُ اَلله، وَ مَنْ أَحَبَّ العِلْمَ وَجَبَتْ لَهُ الجَنَّةُ وَ يُصْبِحُ وَ يُمْسِي فِي رِضَا اَلله وَ لاَ يَخْرُجُ مِنَ الدُّنْيَا حَتَّی يَشْرَبَ مِنَ الكَوْثَرِ وَ يَأْكُلَ مِنْ ثَمَرَةِ الجَنَّةِ وَ لاَ يَأْكُلُ الدُّودُ جَسَدَهُ وَ يَكُونُ فِي الجَنَّةِ رَفِيقَ الخَضِرِ عَلَيْهِالسَّلاَمُ وَ هَذَا كُلُّهُ تَحْتَ هَذِهِ الآيَةِ، قَالَ اَلله تَعَالَی: «يَرْفَعِ اَلله اَلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ اَلَّذِينَ أُوتُوا العِلْمَ دَرَجٰاتٍ».
اميرالمؤمنين علی عليهالسّلام فرمود: هنگامی که در مسجد النبی نشسته بودم به ناگاه ابوذر داخل شد و گفت: يا رسول اللّٰه! مشایعت جنازه عابد نزد شما محبوبتر است يا مجلس عالم؟ حضرت فرمود: ای اباذر! ساعتی به مذاكره با عالمی نشستن، نزد خدا محبوبتر است از تشییع هزار جنازه از جنازههای شهدا؛ و ساعتی به مذاكره علم نشستن، نزد خدا محبوبتر است از قيام هزار شب به نماز که هر شب هزار ركعت خوانده شود؛ و ساعتی به مذاكره علم نشستن، نزد خدا محبوبتر است از شرکت در هزار غزوه و خواندن كل قرآن. ابوذر گفت: يا رسولاللّٰه! مذاكره علم بهتر از خواندن کل قرآن است؟ حضرت فرمود: ای ابوذر! ساعتی به مذاكره علم نشستن، نزد من محبوبتر است از دوازده هزار بار خواندن کل قرآن. بر شما باد مذاكره علم، كه توسط علم، حلال را از حرام میشناسید؛ و هر كه در طلب بابی از علم از خانهاش خارج شود، خدای تعالی با هر قدمی برای او ثواب پيغمبری از پيغمبران را بنویسد و با هر حرفی كه میشنود يا مینويسد، شهری در بهشت به او عطا فرماید؛ و طالب علم را خداوند و ملائکه و پیامبران دوست دارند؛ و علم را دوست ندارد مگر انسان خوشبخت؛ و خوشا به حال طالب علم روز قيامت. ای اباذر! ساعتی به مذاكره علم نشستن، برای تو بهتر است از عبادت يک سال كه روز آن را روزه باشی و شب آن را به عبادت برخیزی؛ و نگاه كردن به صورت عالم، برای تو از آزاد كردن هزار بنده بهتر است؛ و هر كس در طلب بابی از علم از خانهاش خارج شود، با هر قدمی، خدا ثواب شهيدی از شهدای بدر برای او بنویسد؛ و طالب علم، حبیب خداست؛ و هر كه علم را دوست دارد، بهشت بر او واجب شود و صبح و شب در رضای خداست و از دنیا بيرون نرود تا آنكه از آب کوثر بنوشد و از ميوه بهشت بخورد، و کرمها بدن او را نخورند و در بهشت رفيق خضر عليهالسّلام باشد؛ و همه اينها ذیل اين آيه است که خداوند متعال میفرماید: «يَرْفَعِ اَلله اَلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ اَلَّذِينَ أُوتُوا العِلْمَ دَرَجٰاتٍ» [۱۱ مجادله]
جامع الأخبار، ج١، ص۳۷
